نام‌هایی نظیر بیل گیتس، استیو جابز، والت دیزنی، بنجامین فرانکلین و مارک زاکربرگ به گوش کمتر کسی نا آشنا است، این‌ها افرادی ریسک پذیر بودند که روحیه جرأت، جسارت، صبوری، استقلال طلبی و کاوشگری داشتند، به بیان بهتر این افراد را کارآفرین می‌نامند.

کارآفرینان در حقیقت افرادی صاحب ایده و خلاق هستند که با بهره‌گیری از منابع، ظرفیت‌ها، چالش‌ها و نیازها با عزمی استوار به دنبال ارزش آفرینی بوده و هر موقعیتی را به فرصت تبدیل می‌کنند، در همین راستا، کارآفرینی نیز دارای جنبه‌های مختلفی مانند اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.

اما آنچه امروز از مبحث کارآفرینی در جامعه باب شده و مد نظر مدیران و مسئولان قرار گرفته تنها یکی از جوانب این حوزه بسیار گسترده است، پرداختن به مسائل اشتغال و رونق اقتصادی را می‌توان یکی از کارکردهای حوزه کارآفرینی دانست اما آیا هر ابداع و ایجاد کسب و کاری می‌تواند در زمره کارآفرینی قرار گیرد و اساسا ماحصل و دستاورد کارآفرینی چه می‌تواند باشد و چقدر در توسعه جوامع نقش دارد.

ظهور کارآفرینی از تناقض بین منابع و نیازها

عضو کمیسیون تخصصی آموزش، پژوهش و ترویج فرهنگ کارآفرینی سازمان ملی کارآفرینی ایران معتقد است: کارآفرینی از تناقض بین منابع محدود و خواسته و نیازهای نامحدود بشری نشات گرفته است، در واقع بشر برای برقراری توازن بین این ۲ عامل، سِیری تکاملی را پیش برده که منتج به توسعه و پویای جوامع شده است.

زهرا پویافر در گفت‎وگو با ایسنا کارآفرینان را افرادی رویا پرداز، قاطع، اهل عمل، فرصت شناس، با انگیزه، ارزش‌آفرین و دارای پشتکار معرفی کرد و گفت: این افراد با عقاید، افکار و ایده‌های جدید و خلاقانه در محیط به دنبال نیازهای برآورده نشده‌ای هستند که تاکنون راه حلی برای آن ارائه نشده است.

وی با بیان اینکه کارآفرینی محدود به مکان، زمان، سن مشخص و تحصیلات نیست، خاطرنشان کرد: هرچند که نمی‌توان از نقش مهم دانش فنی و تخصصی و نیز سن و تجربه غافل شد اما مصادیق بارزی وجود دارند که بدون ویژگی مشخصی توانستند در زمره بهترین کارآفرینان جهان قرار گیرند.

عضو کمیسیون تخصصی آموزش، پژوهش و ترویج فرهنگ کارآفرینی سازمان ملی کارآفرینی ایران در پاسخ به این پرسش که چرا اکثر کسب و کارهای نوپا با شکست مواجه می‌شوند، تاکید کرد: درآمد و سوددهی هر کسب و کاری به عوامل مختلفی نظیر توانایی افراد، تیم همراه، دانش و مهارت وابسته است، چنانچه قبل از شروع کار، نیازسنجی، ظرفیت شناسی، منابع و چالش های آن شغل مورد بررسی قرار گیرد قطعا آن کسب و کار درآمدزا و موفق خواهد بود.

پویافر تصریح کرد: کارآفرینی و کسب کار باید براساس زیست بوم شکل گیرد، تنها در این صورت است که منجر به رشد و توسعه فرهنگی، اقتصادی، پویایی و نشاط جامعه خواهد شد.

چالش‌های کارآفرینی

وی با ابراز نارضایتی از وجود قوانین دست و پا گیر در مسیر اشتغال کسب و کارهای نوپا افزود: مداخله و تزریق پول و سرمایه دولت‌ها و نپرداختن به کارکرد اصلی کارآفرینی باعث شده تا مسئولان این حوزه را صرفا برای نمایش رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی خود بدانند.

عضو کمیسیون تخصصی آموزش، پژوهش و ترویج فرهنگ کارآفرینی سازمان ملی کارآفرینی ایران درباره جایگاه کارآفرینی در مازندران اظهار کرد: این استان با دارا بودن منابع و ظرفیت‌های بسیار می‌تواند با بکارگیری فناوری بسیار موفق عمل کند، در واقع مازندران نیازمند تغییر نگرش مدیران، تحول در بازارهای سنتی و تلفیق این بازارها با مشاغل فناورانه است.

پویافر با اشاره به اینکه لزوما کارآفرینی محتاج بستر فناوری نیست اما در این گستره امکان موفقیت و عملکرد به‌مراتب بیشتری دارد، تصریح کرد: موج بی‌رویه استارت آپ‌ها بدون بررسی نیاز بازار و نداشتن تیم همراه و همدل و متخصص در کنار نداشتن سرمایه کافی موجب شکست برخی از این مشاغل است.

شناسه‌های اصلی و مصادیق کارآفرینی

با توجه به ریشه واژه Entrepreneurship یعنی کارآفرینی که اصالتی فرانسوی دارد می‌توان به معنای واقعی آن رسید، در واقع کارآفرینی از لغت Entrepreneurs به معنای “متعهد شدن” سرچشمه می‌گیرد، پدری که فرزندی شایسته پرورش می‌دهد یا معلمی که فرآیند آموزش بهینه‌ای ابداع می‌کند در حقیقت یک کارآفرین است چراکه او متعهد به خلق یک ارزش شده است.

مدیر تجاری سازی و اشتغال جهاد دانشگاهی مازندران، کارآفرینی را فراتر از اشتغال دانسته و می‌گوید: وقتی کارآفرینی مطرح می‎شود در حقیقت صحبت از ارزش آفرینی است، به بیان بهتر کارآفرینی یعنی متعهد شدن به ایجاد یک ارزش در جامعه که می‌تواند اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی باشد.

رمضان مهدی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا با ذکر مثال‌هایی به تبیین کارآفرینی پرداخت و یادآور شد: امام خمینی (ره) نمونه بارز یک کارآفرین است چراکه توانست یک تحول سیاسی در جامعه ایجاد کند، سردار شهید سلیمانی را نیز می‌توان یک کارآفرین در حوزه امنیت جامعه دانست بنابراین کارآفرینی به معنای ایجاد یک ارزش تعریف می‌شود و تنها محصور به اشتغال و اقتصاد نیست.

وی با بیان اینکه باید در جامعه توان شناسایی فرصت‌ها و تبدیل مسئله به راه حل را افزایش داد، خاطرنشان کرد: آن چیزی که یک جامعه نیاز دارد تا بوسیله آن برای بهبود وضعیت خود گام بردارد در واقع کارآفرینی است که می‌تواند در قالب حل مسائل، مشکلات و نیازهای جامعه مطرح شود.

بیکاری نقطه مقابل کارآفرینی/ لزوم ترویج فرهنگ کارآفرینی

مدیر تجاری سازی و اشتغال جهاد دانشگاهی مازندران در پاسخ به پرسشی مبنی بر ازدیاد بیکاری در جامعه تاکید کرد: وجود نگاه کلیشه‌ای در جامعه به اشتغال و باور ذهنی غالب جامعه بر ایجاد شغل توسط دولت، باعث شده تا توان ایده پردازی برای کسب و کارهای جدید در بین جوانان کاهش پیدا کند.

مهدی‌زاده از ابزار آموزش و ترویج برای تبیین نگرش کارآفرینی در جامعه یاد و تصریح کرد: تا زمانی که بنرهای تبریک احراز سِمَت جدید به مسئولان در سطح شهرها برافراشته می‌شود نمی توان نگرش کارآفرینی را در جوانان ایجاد کرد.

وی افزود: باید افراد موفق هر شهر و یا محله که توانستند کار و پیشه خود را گسترش دهند را الگو قرار داد تا جوانانی که به دنبال توسعه هستند آن‌ها را از نزدیک ملاقات کنند، این فرد می‌تواند یک نجار بوده که توانسته با ایده‌های نوین شغل خود را گسترش داده و کارمند استخدام کند، با این کار نگرش کارآفرینی ترویج پیدا می‌کند، آنگاه در گام بعدی باید مهارت‌های فنی و غیرفنی جوانان با آموزش تقویت شود.

توپ اشتغال در زمین دولت ثمره رویکردهای اشتباه است

وی با ابراز تاسف از رویکرد نادرست مسئولان در ایجاد اشتغال گفت: سال‌هاست متولیان امر با تزریق پول به سمت ایجاد اشتغال حرکت کردند و ناکارآمدی آن را نظاره می‌کنند در حالی که پول حلقه آخر کسب و کار است، اما سیاست‌های غلط باعث شده تا مرحله پایانی یعنی تزریق منابع مالی برای تثبیت شغل، در ابتدا و آغاز راه اجرا شود.

مدیر تجاری‌سازی و اشتغال جهاد دانشگاهی مازندران با تاکید بر اینکه با تکرار سیاست غلط توپ اشتغال همواره در زمین دولت است، خاطرنشان کرد: اگر مسئولان با سیاست کارآفرینی به معنای ایجاد ارزش، عمل کرده و این فرهنگ را ترویج کنند، توپ اشتغال در زمین بخش خصوصی خواهد بود و شاید دیگر نیاز به منابع مالی دولتی نباشد چراکه منابع مالی محدود بوده و برحسب اولویت تزریق می‌شود.

مهدی‌زاده در پاسخ به این پرسش که کارآفرینی چقدر توانسته در توسعه مازندران نقش ایفا کند، اظهار کرد: اینکه بگوییم کمکی نکرده نادرست است اما مقدار آن بسیار ناچیز بوده چراکه کارآفرین متعهد به ایجاد ارزش از فرصت‌ها است اما باید بپذیریم که نتوانستیم از ظرفیت‌های بی‌شمار استان مازندران برای توسعه اقتصادی بهره ببریم.

وی تصریح کرد: سوال اینجاست که چه تعداد فرد کارآفرین در مازندران تربیت شد و یا چه تعداد کارآفرین دعوت و یا حمایت شدند، چقدر توانستیم تاب آوری یک فرد کارآفرین را در مازندران افزایش دهیم، چه امکاناتی را مهیا کردیم که کارآفرین بتواند از بستر فرصت بیکاران استان، ارزش اقتصادی ایجاد کند، چقدر مردم بومی استان را تحریک و ترغیب به جریان کارآفرینی کرده‌ایم.

به گزارش ایسنا، در پایان به نظر می‌رسد کارآفرینی در عین سادگی بسیار پیچیده بوده و دامنه‌ای بسیار عظیم دارد که می‌تواند در بسیاری از مسائل، چالش‌ها و حتی در کمبودها به کمک جوامع بشری بیاید، بر این اساس ترویج کارآفرینی می‌تواند بهترین راهکار برای مقابله با بیکاری در کشور شود.

حال سوال اینجاست که چرا رویکردهای اصلی و کارآمد این گرایش بر مسئولان پوشیده مانده است، چرا با وجود منابع سرشار طبیعی همچنان اکثر افراد به دنبال مشاغل پشت میز هستند و چرا مدیران همواره در بیان گزارش عملکرد خویش به ارائه آمار و ارقام تسهیلات و منابع مالی بانکی به عنوان محرک موتور اشتغال تکیه می‌کنند.