آیا به کودکان زبان انگلیسی بیاموزیم ؟

سؤال: آیا به کودک خردسال خود می‌توانیم زبان انگلیسی بیاموزیم؟ آیا برایش زود نیست؟ می‌ترسم دچار اختلالات یادگیری بشود.

این سؤالی است که برخی از پدرها و مادرها معمولاً از ما می‌پرسند و سؤال بسیار خوبی است. جواب کوتاه به این سؤال این است که بله اگر می‌توانید و فرصت این کار را دارید حتماً به کودکتان، نه‌تنها زبان انگلیسی بلکه هر زبان دوم دیگری که علاقه‌مند بودید، را یاد دهید. تحقیقات اخیر کاملاً آموزش زبان دوم به کودکان را تأیید می‌کند. البته در ایران به دلیل وجود اقوام مختلف شاهد هستیم که کودکان به‌راحتی دو یا سه زبان را یاد می‌گیرند و مشکل خاصی نیز برایشان به وجود نمی‌آید. بنابراین زبان انگلیسی و هر زبان دیگری نیز از این قاعده مستثنا نیست و بدون هیچ نگرانی می‌توان آن را به کودک یاد داد.

آموزش زبان انگلیسی به کودکان هیچ ایرادی ندارد و بسیار هم خوب است.

فواید آموزش زبان انگلیسی به کودکان

آموزش دو یا چند زبان به کودک فواید فراوانی برای کودک دارد.

درک صحیح از فرهنگ‌های مختلف

اولین فایده‌ی یادگیری زبان‌های مختلف این است که کودک درک صحیحی از فرهنگ‌های مختلف پیدا می‌کند و این خود باعث می‌شود که کودک تفکرات مختلف را بهتر درک کند. وقتی کودک یاد بگیرد که تفکرات مختلف را بهتر بفهمد، می‌تواند ارتباط بهتری با دیگر افراد داشته باشد و بهتر می‌تواند فرهنگ‌های مختلف را بپذیرد و به آن‌ها احترام بگذارد. نتایج تحقیقات متعدد روی این مورد نشان می‌دهد که کودکی که چند زبان را در کودکی یاد گرفته است، تفکراتش بسیار منعطف‌تر و هوشمندانه‌تر از دیگر افراد است.

کودکی که به چند زبان مسلط است درک بهتری از فرهنگ های مختلف پیدا میکند و تفکرات منعطف تر و هوشمندانه تری نسبت به دیگران دارد.

ارتباط اجتماعی بهتر با دیگران

دومین فایده‌ی چندزبانه بودن کودک این است که کودکانی که چند زبان یاد گرفته‌اند می‌توانند ارتباطات عمیق‌تر و ریشه‌دارتری را با افراد مختلف جامعه پیدا کنند. می‌توانند با کودکان مختلف به زبان خودشان صحبت کنند. و حتی پلی ارتباطی بین دو کودک دیگر که زبان یکدیگر را نمی‌فهمند باشند. البته این موضوع در مورد زبان انگلیسی برای ایرانی‌ها محسوس نیست اما در مورد دیگر زبان‌های ملی مثل ترکی و کردی کاملاً محسوس است. کودکانی که به چند زبان مختلف می‌توانند با دیگران ارتباط سازنده برقرار کنند به‌سرعت اعتمادبه‌نفس بالایی کسب می‌کنند و درک صحیح‌تری از هویت خود در اجتماع پیدا می‌کنند.

کودکی که به چند زبان مسلط است این پتانسیل را دارد که ارتباط عمیقتر و بهتری با دیگران برقرار کند.

فرصت‌های بهتر در آینده

سومین فایده در آینده‌ی کودکان است. بسیار مشخص است که کودکی که قادر باشد به زبان انگلیسی صحبت کند، فرصت‌های تحصیلی و شغلی بسیار بیشتری نسبت به دیگران دارد. این کودک به منابع اطلاعاتی بسیار گسترده‌تری دسترسی دارد و می‌تواند مشکلات خود را با استفاده از این منابع بسیار بهتر و سریع‌تر حل کند.

معایب آموزش زبان انگلیسی به کودکان

داشتن یک فرزند چندزبانه موضوع بسیار جالب و بحث‌برانگیزی به نظر می‌رسد. خیلی‌ها هم عقاید و تصورات فراوانی در این رابطه دارند که خیلی هم خوشحال می‌شوند که آن‌ها را با شما تقسیم کنند. اما تحقیقات پزشکی و روانشناسی گسترده‌ای که در دو دهه‌ی گذشته روی این موضوع انجام شده، ثابت کرده است که اکثر این تصورات، غلط هستند.

برای اینکه تصمیم صحیحی در این رابطه بگیرید بایستی تنها به حقایق نگاه بیندازید. نه تصورات عموم. حقیقت این است که به‌طورکلی ۴ مشکل ممکن است کودک شما دچار آن بشود که این چهار مورد هم در همه‌ی موارد رخ نمی‌دهد. تمامی این مشکلات نیز در سال‌های ابتدایی یادگیری زبان رخ می‌دهد و کم‌کم از میان می‌رود.

تأخیر در تکلم

قبلاً، باور عمومی بر این بود که کودکی که چندزبانه بزرگ می‌شود دیرتر زبان باز می‌کند. این موضوع اما دیگر ازلحاظ علمی قابل‌قبول نیست. اولاً این باور هیچ اساس علمی ندارد. ثانیاً تحقیقات اخیری که در حوزه‌ی زبانشناسی روی این موضوع انجام شده است، آن را رد کرده است. بااین‌وجود برفرض هم که این موضوع صحیح باشد این تأخیر بین سه تا شش ماه بیشتر گزارش نشده است که اگر هم اتفاق بیفتد کاملاً طبیعی است. زیرا اگر فکرش را که بکنید، کودکی که دو یا چند زبان را باهم یاد می‌گیرد چند برابر بیشتر از دیگر همسالان خود در معرض مطالب و لغات جدید است. بااین‌وجود این شش ماه تأخیر احتمالی بسیار اهمیت کمتری نسبت به اینکه بچه بتواند دو یا سه زبان صحبت کند، دارد.

تداخل زبان‌های مختلف

تداخل زبان‌های مختلف باهم خیلی در کودکانی که چند زبان یاد می‌گیرند مرسوم است. اگر کودک، لغتی از یک زبان یادش نیاید، از دیگر زبان آن لغت را قرض می‌کند تا پیام خود را بتواند برساند. البته این موضوع یک اختلال فکری محسوب نمی‌شود؛ بلکه کاملاً یک فرایند طبیعی در هنگام یادگیری دو یا چند زبان است. حتی بزرگ‌سال‌ها نیز وقتی‌که در حال یادگیری زبان انگلیسی هستند، ممکن است دچار این مشکل بشوند. در ضمن کسانی که یک‌زبانه هستند نیز با این مشکل به روش دیگری درگیر هستند. مثلاً کودکان ممکن است که لغت اشتباهی به کار ببرند و یا بزرگ‌سالان ممکن است چند لحظه مکس بکنند (با بیرون دادن صدایی مثل ummm) تا اینکه آن کلمه یادشان بیاید.

زحمت بیشتر برای پدر و مادر

این موضوع احتمالاً بزرگ‌ترین مشکل پیش رو است. بزرگ کردن کودک چندزبانه نیازمند تعهدات و تلاش بالایی است. مثل کلاس‌های موسیقی، یک‌شبه نباید از کودک انتظار داشت که ره صدساله را بپیماید. این موضوع یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای کودکان است. بنابراین نیازمند تلاش بیشتر از طرف پدر و مادر برای فراهم کردن محیط مناسب، درگیری مناسب با زبان دوم، و تشویق و ترغیب مداوم کودکان است. شاید خیلی سخت باشد که یک‌دفعه پس از به دنیا آمدن کودک نحوه‌ی صحبت کردن خانواده تغییر کند اما کاملاً اطمینان داشته باشید که پس از چند هفته این تغییر به یک عادت روزانه تبدیل می‌شود. ضمناً اگر کودک اول خود را بدین ترتیب بزرگ کنید، بزرگ کردن کودک دوم بسیار راحت‌تر می‌شود. زیرا کودک اولتان به‌راحتی می‌تواند بخش اعظمی از کارهایی که بایستی برای تقویت زبان انگلیسی کودک دوم انجام دهید، را برایتان انجام دهد.

نکته‌ی بسیار مهم

پیشنهاد اکید بنده به شما این است که از فرستادن کودکتان (به‌ویژه در سن‌های پایین) به کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی خودداری کنید.

فشار درسی

اگر بخواهید که کودکتان در خواندن و نوشتن نیز مهارت داشته باشد، فشار درسی وی افزایش زیادی پیدا می‌کند. اما اکثر پدران و مادران تنها دوست دارند که فرزندشان بتواند زبان انگلیسی را بفهمد و خوب صحبت کند. بنابراین اگر جزو این دسته از افراد هستید این مشکل زیاد برای شما موضوعیت ندارد.

چگونه به کودکان زبان انگلیسی بیاموزیم

مهم‌ترین نکته در آموزش زبان انگلیسی به کودکان، برقراری ارتباط با آن‌هاست. بایستی سعی کنید که کودکتان به‌طور یکسان با زبان مادری و زبان انگلیسی درگیر باشد. آموزش زبان انگلیسی به کودکان ظرافت‌های خاص خود را دارد که به‌طور مفصل در آینده برایتان خواهم گفت. اما به‌طور مختصر دو راه کلی می‌توانم به شما پیشنهاد کنم.

۱- یکی از والدین به‌طور مرتب به زبان انگلیسی با کودک ارتباط برقرار کند و دیگری به زبان فارسی.

۲- والدین با زبان انگلیسی با کودک ارتباط برقرار کنند و خودشان با یکدیگر به زبان فارسی.

به نظر شخصی خودم مدل دوم برای ایران بیشتر جواب می‌دهد. زیرا در ایران معمولاً یکی از والدین (معمولاً مادر) ارتباط بیشتری با کودک دارد. بنابراین اگر سیستم اول پیاده‌سازی شود تعادل درگیری کودک با زبان مادری و زبان انگلیسی صورت نمی‌گیرد.

سخن پایانی

هیچ شکی نیست که کودکانی که به چند زبان به‌ویژه زبان انگلیسی مسلط هستند توانایی‌های بسیار بیشتری نسبت به همنوعان خود، دارند. تلاش اضافه‌ی شما به‌عنوان والدین کودکتان، مهارت‌های ارزشمندی به ایشان می‌دهد که می‌تواند در تمام مراحل زندگی از آن بهره‌مند شود. بنابراین توصیه بنده به شما این است که هر چه زودتر این کار را انجام دهید.